آیا زلزله های مخرب بیشتر در شب رخ می دهند؟
به گزارش دانشگاه فارسی رئیس مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اظهار داشت: زمین لرزه زمانی رخ می دهد که تنش های وارده به گسل ها و انرژی کشسانی ذخیره شده حاصل از این تنش ها به حدی بزرگ باشد که سبب لغزش گسل و شکست توده های عظیمی از سنگ ها شود و این مسئله به ساعت خاصی از شبانه روز بستگی ندارد.
اسماعیل بایرام نژاد روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا در این خصوص توضیح داد: بررسی اطلاعات آماری زلزله ها هم نشان داده است که تعداد زلزله های رخ داده در روز حتی زلزله های مخرب چه بسا بیشتر از شب باشد. بهرحال هیچ نظریه علمی ثابت شده ای که مبین رخداد زلزله های مخرب در شب بیشتر از روز باشد، وجود ندارد.
منشا صداهای شدید و نور قبل و هنگام زلزله
رییس مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در پاسخ به این سؤال که منشا صداهای شدید و نورهای گزارش شده قبل و هنگام رخداد زلزله چیست، گفت: درمورد صداها و نورهای زلزله که عموما در نواحی نزدیک به کانون زلزله گزارش می شوند باید تصریح کرد که هنگام وقوع زلزله توده های عظیمی از سنگ ها به یک باره شکسته شده یا در مجاورت هم لغزش یافته و به هم ساییده می شوند. به طور عامیانه شاید بتوان اظهار داشت که صداهای شنیده شده حاصل شکستن و یا ساییده شدن سنگ ها در محل گسل ها است. ولی از نظر علمی به هنگام وقوع زلزله امواج کشسانی در طیف وسیعی از فرکانس ها در کانون تولید می شود که در همه جهات منتشر می شوند.
وی تصریح کرد: این امواج وقتی به سطح زمین می رسند، باعث لرزش زمین می شوند. این امواج معمولاً به دو نوع عرضی یا برشی و طولی یا تراکمی تولید می شوند. در امواج طولی که سریع تر حرکت می کنند امتداد ارتعاشات ذرات محیط همانند امواج صوتی هم امتداد با حرکت موج است، ولی در امواج عرضی که سرعت انتشار کمتری دارند امتداد ارتعاشات ذرات محیط عمود بر امتداد انتشار موج است.
رییس مرکز لرزه نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران توضیح داد: در نواحی نزدیک به کانون بخشی از امواج تراکمی که حدودا عمود به سطح زمین می رسند به جو بالای زمین منتقل شده و به صورت امواج صوتی منتشر می شوند. به صورت طبیعی امواجی که فرکانس آنها در حد شنوایی انسان باشند شنیده خواهند شد. بخشی از امواج با فرکانس های خارج از محدوده شنوایی انسان امکان دارد توسط برخی از حیوانات شنیده شوند که سبب بی قراری و رفتارهای غیرطبیعی آنها می شود.
بایرام نژاد افزود: در مورد نورهای زلزله که در برخی از زلزله ها مشاهده و گزارش شده هنوز تحقیقات ادامه دارد و اظهار نظر قاطعی وجود ندارد؛ چون که امکان فراهم کردن شرایط آزمایشگاهی مطابق اعماق زیاد زمین از نظر دما و فشار میسر نیست. علیرغم این محتمل ترین نظریه می تواند ایجاد بارهای الکتریکی در بعضی از سنگ ها در اثر اعمال تنش یا برداشته شدن یک باره تنش و مطابق با خاصیت پیزوالکتریک آن سنگ ها باشد. انتقال بارهای الکتریکی بوجود آمده به سطح زمین و تغییرات شدید و ناگهانی میدان الکتریکی در سطح زمین و جو بالای سطح زمین و تخلیه بارهای الکتریکی امکان دارد به صورت نورهایی تجلی پیدا کند.
اختلاف در گزارش بزرگای زلزله
وی در پاسخ به این سؤال که چرا برای بزرگای زلزله اعداد مختلفی گزارش می شود نیز عنوان کرد: در مورد گزارش های متفاوت از بزرگای زلزله باید بیان داشت که بزرگی زلزله در واقع معیاری از انرژی آزاد شده در کانون زلزله به هنگام وقوع زلزله است که قاعدتا باید مقادیر یکسانی گزارش شود. ولی مقیاس های متفاوتی از بزرگی زلزله از قبیل مقیاس بزرگی محلی، مقیاس بزرگی امواج درونی، مقیاس بزرگی امواج سطحی، مقیاس بزرگی ناتلی و مقیاس بزرگی گشتاوری ابداع شده و توسط شبکه های مختلف لرزه نگاری مورد استفاده قرار می گیرد. این مقیاس ها هرچند مقادیر مختلفی را برای یک زلزله بدست می دهند ولی روابطی بین آنها وجود دارد که میتوان مقیاس ها را به هم تبدیل کرد.
بایرام نژاد اضافه کرد: باوجود این حتی اگر مقیاس های یکسانی هم شبکه های مختلف لرزه نگاری بکار ببرند، امکان این که مقادیر متفاوتی گزارش شود طبیعی است و وجود دارد؛ چون که اغلب مقیاس های بزرگی که در شبکه های محلی بکار برده می شود تابعی از بیشینه دامنه ثبت شده موج، پریود موج ثبت شده، فاصله ایستگاه تا کانون زلزله و ثابت های تصحیحی است که از مطالعات آماری بدست می آیند.
وی خاطرنشان کرد: از آنجائیکه بیشینه دامنه ثبت شده می تواند متاثر از جنس سنگ بستر ساختگاه ایستگاه، مسیر امواج طی شده و حتی کالیبره نبودن ایستگاه باشد، ازاین رو طبیعی است که مقادیر محاسبه شده برای بزرگی حتی در ایستگاه های یک شبکه واحد هم امکان دارد کاملاً یکسان نباشد که معمولاً میانگینی از مقادیر محاسبه شده گزارش می شود. اختلاف در تعیین محل وقوع زلزله هم که امری طبیعی است امکان دارد منشأ اختلافات اندکی شود. ازاین رو اختلاف تا چند دهم در بزرگی گزارش شده قابل قبول است.
به گزارش دانشگاه فارسی به نقل از ایرنا، زلزله کشنده ترین سانحه طبیعی است که حدودا همه ایرانی ها لرزش آنرا زیر پای خود حس کرده اند، اما به راستی این سانحه ناگهانی چیست که انسان را در زمان ها و مکان های مختلف غافلگیر کرده و خسارات جانی و مالی فراوانی را برای آن بر جای گذاشته است.
زلزله حادثه ای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود می آید و به صورت معمول در گسل های پوسته سخت زمین و در زیر خاک سطحی رخ می دهد.
زلزله های ایران بیشتر در ژرفای بین ۲ تا ۲۵ کیلومتر با شکستگی های برشی به صورت کششی یا فشاری، یا افقی (امتداد لغز) ثبت می شوند. از انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید می آید، زلزله به وجود می آید.
قدیمی ترین زمین لرزه در ایران که در اسناد به آنها اشاره شده، در ارتباط با سده ششم قبل از میلاد است. "زیبرگ" (۱۹۳۲) به رویداد زمین لرزه های سده ششم قبل از میلاد در شوش اشاره نموده است. ولی "آمبرسیز" و "ملویل" (۱۹۸۱) در مطالعات خود نتوانستند به علل و مدارک اثبات کننده رویدادهای فوق دست یابند.
نخستین زمین لرزه در ایران که در تاریخ ثبت شده است، زمین لرزه سده چهارم قبل از میلاد است که منطقه ری را ویران کرد. در این زمین لرزه شهرهای مختلف و ۲ هزار روستا ویران شد. این زمین لرزه بزرگ بعد از عبور اسکندر از ری (راگا) در ۳۳۰ سال قبل از میلاد روی داده باشد و به احتمال زیاد؛ همانند زمین لرزه بعدی که در این منطقه رخ داده است، بعنوان نمونه زمین لرزه های ۷۴۳ و ۸۵۵ میلادی همراه با چندین رویداد لرزه ای بوده است.
ایران در حالی ۶ درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را به خود مختص کرده است که فقط یک درصد جعیت جهان را دارد و بر مبنای مطالعات جهانی، خطر خسارات و زیان های اقتصادی ناشی از حوادث و بلایا در ایران سالانه به صورت متوسط پنج میلیارد دلار است و با عنایت به امکان وقوع ۵۳ مخاطره جزو ۱۰ کشور حادثه خیز جهان و چهارمین در آسیا است.
۵۳ مخاطره یا حادثه طبق سند راهبرد ملی مدیریت بحران ایران شناسایی شده اند که ۱۴ مخاطره اولویت دار از آنها، آتشسوزی (جنگل ها و مراتع - صنعتی و ساختمانی)، آفات نباتی و بیماری های دام، طیور و آبزیان، آلودگی هوا، ازدحام جمعیت، بیابان زایی، بیماری های فراگیر انسانی، حرکات دامنه ای، حوادث حمل و نقل جاده ای، خشکسالی، زلزله، سیل، فرونشست زمین، گردوغبار و توفان گردوخاک و موج سرما هدف گذاری شده اند که بسته به نیاز و با مخاطرات نوظهور احتمالی، قابلیت بروزرسانی دارد.
منبع: unifarsi.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب