خطر بالای تلفات انسانی زلزله احتمالی در ۸ منطقه تهران
دانشگاه فارسی: استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با بیان اخطار زودهنگام نسبت مخاطرات زلزله احتمالی در پایتخت اظهار داشت: خسارات جانی و مالی زلزله احتمالی تهران، در هشت منطقه پایتخت به علت جمعیت بالا و بافت فرسوده گسترده خواهد بود.
مهدی زارع روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا در پاسخ به این سؤال که تهران در زلزله احتمالی به چه میزان صدمه پذیر است، عنوان کرد: در ارزیابی اخیر تیم پژوهشی ما در مورد ریسک زلزله در تهران، در منطقه های ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ به علت جمعیت زیاد و بافت فرسوده صدمه های زلزله گسترده خواهد بود.
وی توضیح داد: از ۲۲ منطقه شهرداری تهران، هشت منطقه پرجمعیت ترین مناطق تهران هستند که در بعضی مناطق، جمعیت دقیقاً در صدمه پذیرترین نقاط متمرکز شده است. ۱۰ منطقه از ۲۲ منطقه در شهر بزرگ تهران همچون مناطق شماره ۷، ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۲۰ صدمه پذیری بالاتری را نشان می دهند و نیمه جنوبی شهر نسبت به نیمه شمالی ریسک بیشتری دارد. با این وجود میزان خطر در مناطق دیگر، بخصوص قسمت های شمال غربی را (مانند بخش هایی از مناطق ۵ و ۲۲) نباید دستکم بگیریم. این نواحی محل عبور گسل شمال تهران و همینطور درحال گسترش و توسعه سریع شهری هستند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله افزود: برآورد واقع بینانه صدمه و تلفات در یک زلزله شدید در تهران کاری پیچیده است. علل مستقیم تلفات زلزله عبارتند از تخریب و ریزش ساختمان ها، آتشسوزی، خفگی و البته زمینلغزش درست در لحظه رخداد زلزله علت اصلی مرگ، جراحت مستقیم ناشی از ریزش ساختمان است.
زارع افزود: در زلزله احتمالی تهران برخی در فروپاشی ساختمان و برخی در ساختمان هایی که فروریخته نیستند، کشته می شوند. معمولاً زمان نجات افرادی که زنده مانده اند به ۷۲ ساعت پس از زلزله محدود است. قربانیان محبوس شده به ندرت امکان دارد ۵ تا ۶ روز زنده بمانند. در شرایط خاص و ایده آل (با غذا و آب)، بقا امکان دارد به صورت استثنایی تا دو هفته ادامه یابد. میزان نجات افراد گرفتار شده به کیفیت جستجو و نجات و البته امداد بستگی دارد. نسبت ساختمان هایی که خراب می شوند، در دسترس بودن تیم جستجو و نجات حرفه ای، مسافت طی شده توسط تیم های جستجو و نجات، احتمال بسته بودن راه ها و اختلال در حمل و نقل، از عوامل موثر در میزان مرگ و میر برای افراد صدمه پذیر است. افراد مسن و کودکان بیشتر در معرض صدمه هستند.
وی ضمن اشاره به این که دامنه های شمال تهران مستعد لغزش های احتمالی است، عنوان کرد: در هنگام وقوع زلزله در تهران احتمال گسترش آتشسوزی هم وجود دارد. برای تخمین تلفات از آنجائیکه این مفهوم از ملاحظات زمین لرزه در سرتاسر جهان گرفته شده است، از رابطه های تجربی توسعه یافته در دنیا استفاده می شود.
زارع افزود: با این وجود پارامترهای مورد استفاده در برآورد لزوماً برای مشخصات ساختمان های تهران و ایران و شرایط شهر تهران به روز رسانی و مناسب سازی نشده اند. در تهران مواردی از خسارات زلزله که در سالهای اخیر در زلزله های ایران رخ داده است، برای به دست آوردن پارامترهای اساسی به صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفته است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطرنشان کرد: با عنایت به افراد در ساختمان ها در زمان وقوع زلزله، نسبت افرادی که قادر به فرار از ساختمان های فروریخته نیستند تخمین زده می شوند. بعضی از افرادی که در ساختمان های فروریخته محبوس می شوند، فرض می شود بلافاصله به علت شوک ناشی از سقوط سقف، یا به علت خفگی فوت می کنند. در مورد افرادی که فوراً نمی میرند، فرارشان از زیر آوار تقریباً غیر ممکن است، در زیر مبلمان یا تیرهای افتاده گیر می افتند و در صورتیکه تیم های جستجو و نجات به آنها نرسند می میرند. موفقیت در عملیات نجات اضطراری به زمان بعد از حادثه و سرعت عملیات بستگی دارد.
وی با اشاره به اینکه خسارت زلزله در تهران بر مبنای سناریوهای زمین لرزه های بزرگ ایران و زلزله های شهری مهم دنیا در سه دهه گذشته برآورد شده است، اظهار داشت: در زلزله ۲۷ دیماه ۱۳۷۳ کوبه ژاپن مرکز زمین لرزه در جزیره آواجی، ۳۰ کیلومتری مرکز شهر کوبه واقع شده بود. زلزله بیشتر از ۱۰۴ هزار خانه کاملاً فروریخته و خسارات گسترده در مناطق شهری برجا گذاشت. حدود ۹۰ درصد از تلفات در ساختمان های کاملاً فروریخته، به علت ضربه منجر به مرگ، خفگی یا سوختگی کشته شدند. حدود نیمی از قربانیان سالمندان بالای ۶۰ سال بودند. میزان مرگ و میر زنان کمی بیشتر از مردان بود.
زارع با اخطار زودهنگام نسبت به مخاطرات زلزله احتمالی در تهران اضافه کرد: در بیشتر سناریوهای زلزله تهران، کمبود خون برای تمامی پست های انتقال خون در سرتاسر کشور در سه روز اول پس از زلزله تخمین زده شده، چونکه امکان دارد ۲ -۸ برابر بیشتر از آنچه سیستم به تولید کرده است، پس از زلزله تهران درخواست خون به وجود آید.
به گزارش دانشگاه فارسی به نقل از ایرنا، طبق اخطار کمیته اضطراری فجایع طبیعی (DEC) در سالهای اخیر الان بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان همچون تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.
شهر تهران در دامنه جنوبی البرز و روی نهشته های آبرفتی کواترنر بنا شده و قسمت جنوبی آن در کناره شمال باختری کویر قرار دارد. اختلاف ارتفاع ناگهانی بین البرز و تهران می تواند در اثر راندگی شمال تهران باشد. علاوه بر راندگی شمال تهران و چندین گسل جوان و جنبای در شمال و جنوب شهر، نهشته های آبرفتی دشت تهران و شهر ری هم دارای گسل های گوناگونی هستند که به هنگام جنبیدن گسل های بزرگ امکان دارد گرفتار لغزش و جابجایی شوند.
از میان گسل های مختلف در بر گیرنده تهران، شاخه گسل مشاء در شمال شرقی تهران و در جائی که با گسل تهران تلاقی می کند را بعنوان چشمه لرزه ای با اهمیت بالا بر می شمریم. گسل شمال تهران در مرز کوه و دشت و چسبیده به حوزه شهری تهران در شمال شهر، گسل کهریزک در جنوب، راندگی نیاوران همچون گسل های با توان لرزه زائی بالا است گسل های شمال و جنوب ری و توان لرزه زائی آنها هم شایان توجه است.
در این زهگذر شهر تهران طی ۱۹۱ سال قبل گرفتار صدمه دیدگی شدیدی بر اثر زلزله نشده است اما میتوان بر مبنای زلزله های تاریخی زلزله هایی که احتمال می رود بر تهران تأثیر گذارده باشند به زلزله بزرگ سال ۲۳۴ شمسی در ری که خانه های بسیاری را در آن منطقه ویران کرد و شمار زیادی تلفات به بار آورد و در قم و کاشان، لرزه با شدت آن حس شد و شاید هم قدری صدمه زد اشاره نمود. پسلرزه ها این زلزله به مدت بیشتر از یک ماه ادامه داشت.
همچنین میتوان به زلزله فاجعه بار سال ۳۳۶ شمسی در شمال مرکزی ایران اشاره نمود که این لرزه همه روستاهای منطقه ری و طالقان را هم آنهایی که در درشت واقع بودند و هم آنهایی که در کوهستان جای داشتند، ویران کرد و بیشتر شهر ری به کلی ویران شد و تلفات سنگینی از هر دو منطقه گزارش شده است. در طالقان تنها ۳۰ تن باز ماندند و در منطقه ری ۱۵۰ روستا ویران شد که یکی از وستاهای کوهستانی را زمین لغزه ها فراپوشاند. کوهی در نزدیکی ری شکاف برداشت و آب از زمین به بیرون ریخت.
در کوه های رویان در شمال ری، زمین لغزه های گسترده مسیر رودخانه ای را بست که آب آن پس نشست و دریاچه ای ساخت. صدمه ها در شمال باختر به دیلمان و در جنوب به قم و کاشان گسترش یافت. لرزه احتمالا" در اصفهان و هم بغداد حس شده است. پسلرزه های صدمه رسان به مدت چهل روز دنباله داشت و در سرتاسر منطقه شمال مرکزی ایران حس می شد. امکان دارد این زلزله با افت نامعمولی در تراز آب دریای خزر ارتباط داشته باشد که به هر حال به نظر می آید که آن افت قبل از زمین لرزه روی داده باشد.
سال ۵۵۶ شمسی هم زلزله ای خیلی از شهرهای عراق عجم را در طول دامنه های جنوبی البرز تا منطقه آن سوی ری، ویران کرد. شهرهایی که بخصوص دستخوش ویرانی شدند قزوین و ری بودند که نفرات بسیاری در آن کشته شدند. شواهد درونی نشان داده است که ناحیه ری، خاور بویین زهرا و آبادی های کرج بیشترین صدمه ها را دیدند.
تهران هنوز هم زلزله ویرانگر سال ۱۰۴۴ شمسی در دماوند و توابع آنرا به خوبی به خاطر دارد. زلزله ای که خانه ها و ساختمان های بسیاری را در این شهر ویران کرد.
اما در این رهگذر زلزله سال ۱۲۰۹ شمسی در مازندران جنوبی در صبح ۲ شوال ۱۲۴۵ چیزی دیگری است زلزله ای که مناطقی از شمیرانات و دماوند در خاور تهران را حدودا به صورت کامل ویران کرد و در حدود ۷۰ روستا که در سوی خاوری جاجرود و در امتداد راه هایی که از راه دماوند به سمنان و دامغان می رود، جای داشتند ویران شدند و تنها در دماوند بیشتر از ۵۰۰ نفر کشته شدند. دامنه صدمه ها تا جاجرود گسترش داشت که کاروانسرای آن در اثر زلزله در هم کوبیده شد و در تهران خیلی از خانه های کهنه فروریخت و حدود ۳۰ نفر را کشت.
در پایتخت حتی یک خانه از صدمه در امان نماند و بخشی از کاخ به همراه خیلی از خانه های پیوسته به آن و هم بخشی از بازار فروریخت. ارگ، تالار بزرگ بار عام، شماری از عمارت های اعیانی و هم ساختمان کهنه سفارت بریتانیا به سختی صدمه دیدند و دیوارهای باغ سفارت با خاک یکسان شد.
ارزش زیان های مالی در تهران نیم میلیون تومان برآورد شد. لرزه به شماری از ساختمان های عمومی در آمل، ساری، و دامغان صدمه های رساند و سنگ ریزش هایی به راه انداخت که گردنه ها را در راه های هراز و تالار رود به شمال بست. زلزله تا باکو حس شد و پسلرزه شدیدی به دنبال داشت که مایه صدمه های افزونتری در منطقه شمیرانات تهران شد و در تهران هراس بسیار برانگیخت که بخش بزرگی از جمعیت آن در چادرها سکنی گزیدند. دربار سلطنتی هم در فضای باز ارگ اردو زد و پس لرزه ۶ آوریل همان سال کاروانسرای قدیمی را در جاجرود به کلی ویران کرد.
همچین در حوزه ریسک زلزله، خطر زلزله برای جنوب تهران بیشتر از بخش های دیگر آن است و بافت مرکزی، جنوب غرب و جنوب شرق و شرق تهران بیشترین صدمه پذیری را دارا هستند.
بیشترین جمعیت تهران در مناطق صدمه پذیر ساکن هستند و بیشترین ریسک آتشسوزی هم در مناطق مرکزی، جنوب شرق، جنوب و رق تهران خواهد بود. نکته مهم اینجاست که اگر ما در معرض صدمه حتی زلزله ۵/۵ یا ۶ ریشتر قرار بگیریم، ریسک آتشسوزی قابل توجهی را شاهد خواهیم بود.
منبع: دانشگاه فارسی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب