در تالار مجازی دانشگاه های ایران و افغانستان بررسی شد؛
نقش رسانه ها در تصویرسازی صلح با محوریت سلامت
به گزارش دانشگاه فارسی تالار مجازی دانشگاه علامه طباطبایی تهران برای برگزاری میزگردهای آنلاین نقش رسانه ها در تصویرسازی صلح با محوریت سلامت، روز پنجشنبه میزبان اساتید برجسته دانشگاه هرات افغانستان بود.
در ادامه سلسله نشست ها و میزگردهای مجازی و بین المللی دانشگاه علامه طباطبایی پیرامون محورهای در رابطه با بیماری کرونا در علوم انسانی و اجتماعی، دانشکده ارتباطات این دانشگاه پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه میزبان برگزاری میزگرد مجازی مشترکی با کشور افغانستان بود.
در این میزگرد آنلاین که به ابتکار گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و مشارکت اساتید برجسته دانشگاه هرات برگزار شد، «زرین زردار» و «علی شاکر» از اساتید دانشگاه علامه و «سهیلا عرفانی» و «فیصل کریمی» از دانشگاه هرات افغانستان به ارائه نظرات و دستاوردهای پژوهشی خود پیرامون روزنامه نگاری صلح با تمرکز بر «پاندمی» کرونا پرداختند.
خطر دسترسی به اخبار جعلی در گستره وسیع اطلاعات شبکه های مجازی
سهیلا عرفانی استاد دانشگاه هرات و مدیر مسوول رادیو و تلویزیون معراج افغانستان، در پاسخ به این سؤال که «رسانه ها چگونه می توانند در تجربه ترومای امروزی حس وحدت و همدلی القاء کنند؟»، تصریح کرد: پاندمی کرونا، نوعی تجربه تروماتیک برای همه انسان ها در سرتاسر جهان است چونکه آثار مخربی بر سلامت روح و روان مردم بر جا گذاشته و رسانه در این میان می توانند با تاثیرگذاری بر حس وحدت و همدلی میان مردم، از صدمه های این واقعه بکاهند.
وی در ادامه ضمن تقسیم بندی انواع رسانه ها به دو نوع سنتی و نوین، تلویزیون را مهم ترین رسانه سنتی دانست که بالاترین پوشش خبری را میان افراد مسن به خود مختص کرده است، این درحالیست که جوانان و نوجوانان، اخبار مدنظر خویش را بیشتر از طریق رسانه های نوین یا شبکه های مجازی دنبال می کنند.
از نظر وی، گسترده بودن اطلاعات در این شبکه های مجازی خطر دسترسی به اخبار جعلی (Fake news) را به دنبال دارد اما از طرفی این رسانه ها به دلیل دوسویه بودن ارتباطی که برقرار می سازند، امکان به اشتراک گذاری تجربیات مخاطبین و بعنوان مثال افرادی را که به بیماری کرونا مبتلا شده اند با طیف گسترده ای از افراد فراهم می آورد.
این استاد دانشگاه هرات، ضمن بیان این نکته که در افغانستان مردم این بیماری را ننگ تلقی کرده و حتی به پنهان کردن آن می پردازند، عنوان نمود که دوسویه بودن وضعیت ارتباط در رسانه های نوین می تواند به کمرنگ شدن این ترس ها و رنج ها کمک شایانی کند. به سخن دیگر، افراد از طریق به اشتراک گذاری یک ویدئو می توانند احساسات خویش را پیرامون این بیماری بازگو کرده و دیگران را در درک همدلانه نسبت به آن بیماری سهیم سازند.
ارتباطات سلامت محور از طریق صفحه تلویزیون و صفحات مجازی، مخاطبان گسترده ای را به خود جذب کرده که این مخاطبان تلاش می کنند پیوسته در جریان امور مربوط به این بیماری قرار بگیرند. رسانه های سنتی همچون تلویزیون هم در این میان نقش دروازه بانی را ایفا می کنند که می تواند صحت اطلاعات و اخبار انتشار یافته در رسانه های نوین را تایید یا تکذیب نمایند.
در مجموع سهیلا عرفانی بر این باور بود که لازم است در کنار اطلاعاتی که به صورت یک سویه به مخاطبین داده می شود، آنها را با احساسات و نگرش های افرادی که با ترومای کرونا دست و پنجه نرم می کنند، آشنا ساخت و از طریق رسانه در بین مردم همدلی ایجاد کرد. امروزه مخاطبان بیشتر از هر زمان دیگری اطلاعات خویش را درباره یک بیماری از رسانه های سنتی و دیجیتال بدست می آورند و وظیفه رسانه این است که در کنار ارائه اطلاعات درست، تروما و ترس مخاطبین خویش را هم کم کند.
رسانه؛ بیگانه ستیزی و دیگری سازی
علی شاکر پژوهشگر رسانه و استاد میهمان دانشگاه علامه طباطبایی، دومین سخنران این میزگرد مجازی بود.
به گفته وی، بررسی نقش رسانه ها در ایجاد «دیگری سازی» و «بیگانه ستیزی» نسبت به برخی کشورهایی بود که در مراحل ابتدایی شیوع و گسترش بیماری کرونا، نقش کلیدی داشتند.
به باور وی در شرایط کنونی، نوعی احساس عصبانیت و انزجار شدید نسبت به چینی ها در نگرش عموم مردم جهان دیده می شود و این امر سبب شده تا موضع گیری های تند نسبت به مردمان شرق آسیا گسترش یابد. از مصر تا مالزی، از اتیوپی تا بنگلادش و از اندونزی تا آمریکا، همه ضد چینی ها و مردمان بی گناه با مشخصات فیزیکی و ظاهری اقوام آسیای شرقی، موضع گرفته اند.
وی با اشاره به موارد مشابه در تاریخ مانند طاعون سیاه، تصریح کرد که این شرایط در رویارویی با همه پاندمی های مشهور تاریخ دیده می شده است. این درحالی است که وظیفه رسانه این است که فراتر از نژاد و قومیت عمل کند.
وی در ادامه سخنان خود با گفتن نمونه هایی درباره انواع توهین ها و آزار و اذیت های صورت گرفته در کشورهای مختلف نسبت به چینی ها، تصریح کرد که باید در برخورد با این بیماری در رسانه دست از برچسب زنی جغرافیایی برداریم.
مدرس ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه اظهار داشت: بسیاری مواقع ما قواعد دنیای واقعی را وارد دنیای شبکه می نماییم، در حالیکه باید متوجه باشیم که دنیای شبکه قواعد خاص خویش را دارد. به سخن دیگر، در این دنیا ما به شبکه شکل می دهیم و دوستانمان را انتخاب می نماییم اما در عین حال شبکه هم به ما شکل می دهد. ما در این فضا متاثر از دوستان و اطرافیان خود هستیم و حتی می توان اظهار داشت که از دوستانِ خود و اطرافیانِ اطراف خود هم در فضای شبکه ای تأثیر می پذیریم. ازاین رو اثرگذاری پیام ها در چنین فضایی بسیار گسترده است. بگونه ای که می توان از راه آن، هم پیام های «خشونت آمیز» و هم پیام های «صلح آمیز» را منتقل کرد.
در پایان، «شاکر» در جمع بندی سخنان خود عنوان نمود که یکی از شیوه های مقابله با بیگانه ستیزی و دیگر هراسی نسبت به چینی ها در شرایط کنونی، پخش پیام های خلاف این جریان توسط رسانه های معتبر است.
اخبار جعلی مهم ترین مانع ترویج سلامت
«زرین زردار» استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر اجرایی کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو، سومین سخنران این میزگرد مجازی بود که سخنرانی خویش را با عنوان «ترویج سلامت در زمانه کووید-۱۹، لزوم ها، پیش شرط ها، موانع و راه حل ها» ایراد کرد.
مطالب ارائه شده توسط وی، در حقیقت نتیجه پایش «کلان داده» (Big Data) محتواهای تولید شده توسط مخاطبین فارسی زبان در شبکه های مجازی بود که در طول دو ماه و نیم از آغاز شیوع این بیماری، توسط کرسی یونسکو در ایران و با هدف پاسخ گویی به این پرسش صورت گرفته بود که «چرا ترویج سلامت همچنان اهمیت دارد؟».
زردار بر مبنای نتایج به دست آمده از این تحلیل ها اظهار داشت: شبکه های فارسی زبان خارجی کنشگران اصلی تولید محتوای فارسی در رابطه با کرونا بودند که در این زمان نقش تعیین کننده ای در زمینه تولید محتوا ایفا کرده اند. با این همه، محتوای موضوعی غالب در تولیدات آنها مربوط به سیاست گذاری صورت گرفته درباره بیماری کرونا بوده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه اضافه کرد: در فاصله ۱۰ تا ۱۷ اردیبهشت، شبکه «تلگرام» بیشترین خیز جدی در تولید محتوای آموزشی مربوط به کرونا را برداشته است و دغدغه های بهداشتی، مطالب مربوط به واکسن، زمان آخر کرونا، منشاء کرونا و همین طور اطلاعاتی مربوط به دستکش و ماسک، بیشترین محتواهای تولید شده در این شبکه بوده اند.
دبیر اجرایی کرسی یونسکو در دانشگاه علامه طباطبایی، اخبار جعلی و نامشخص بودن صحت اطلاعات را مهم ترین مانع ترویج سلامت در شرایط کنونی عنوان کرده و تاکید داشت که به دلیل ناشناخته بودن ابعاد این بیماری، اغلب داده هایی که در این حوزه تولید می شود، داده های «لرزان» است. در عین حال، نتایج پایش های کلان داده محتواهای مخاطبین فارسی زبان، نشان از فقدان اعتماد عمومی به کارآمدی سیاست گذاری های صورت گرفته از جانب مسئولین نظام دارد که خود می تواند مانع بزرگی برای ترویج سلامت باشد.
وی در انتها پذیرش پیچیدگی بیش از اندازه بحران، تقویت همکاریهای بین المللی در تولید محتوای ترویج سلامت، شکل دادن به همکاریهای منطقه ای برای ارتقای کیفیت تولیدات علمی و توسعه نهادهای حرفه ای روزنامه نگاری برای رویارویی با اخبار جعلی را مهم ترین راهکارهای ترویج سلامت در زمانه کووید- ۱۹ عنوان نمود و اظهار داشت که پذیرش پاندمی کرونا و صلح با این بیماری، نقطه شروعی برای ادامه راه است.
رسانه ها رکن اثرگذار در شکل دهی افکار عمومی
«فیصل کریمی» استاد روزنامه نگاری دانشگاه هرات و رئیس انستیتو تحقیقات و مطالعات رسانه افغانستان، آخرین سخنران این نشست بین المللی بود که سخنان خویش را پیرامون استراتژی رسانه برای افزایش آرامش عمومی بیان داشت.
از نظر وی، رسانه ها بعنوان مهم ترین رکن اثرگذار در شکل دهی به افکار عمومی می توانند از ۸ استراتژی برای تقویت آرامش عمومی بهره گیرند. این استراتژی ها عبارتند از:
۱) اطلاع رسانی بموقع، درست و شفاف با هدف تقویت اعتماد مردم به رسانه ها که مستلزم بازنگری جدی سیستم های رسانه ای کنونی به منظور افزایش اعتمادسازی است،
۲) مشارکت عمومی مردم در جهت آرامش عمومی،
۳) آموزش و بسیج عمومی که زمینه مشارکت مردم در اطلاع رسانی را فراهم سازد،
۴) مبارزه با اخبار جعلی و اطلاعات غیرعلمی در مقابله با کرونا در رسانه های جریان اصلی،
۵) تزریق امید و امیدآفرینی و ذکر تجربیات موفق کشورهای دیگر،
۶) دقت در انتخاب واژه ها و کلمات و گزینش و کاربرد هدفمند واژه ها،
۷) تولید برنامه های سرگرمی و تفریحی محور با چاشنی طنز و
۸) آموزش روزنامه نگاری بحران به روزنامه نگاران.
رییس انستیتو مطالعات رسانه افغانستان در انتهای سخنان بار دیگر بر این نکته تصریح کرد که رسانه های جریان اصلی و همه کاربرانی که تولید محتوا می کنند، نسبت به تولید اطلاعات صحیح، رسالت و مسئولیت دارند و باید به وظیفه خود آگاه باشند.
وی افزود که کلیدواژه روزنامه نگاری صلح، «آزادی رسانه» است و آزادی رسانه سبب تقویت رسانه های رسمی و تضعیف رسانه های جعلی خواهد شد.
در این نشست که با حضور مخاطبینی از ایران و افغانستان و به همت دانشگاه علامه طباطبایی و مشارکت انستیتو مطالعات رسانه افغانستان برگزار شد، آقای «عبدالله فایز» رئیس دانشگاه هرات و آقای «محمد داوود منیر»، معاون امور دانشجویی این دانشگاه هم شرکت داشتند.
در آخر این میزگرد مجازی هم سخنرانان به مدت نیم ساعت به پرسش های مخاطبان خود پاسخ دادند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب