آیا ماده معروف شده در اینترنت واقعا برای مغز موثر است؟
دانشگاه فارسی: اینترنت هم اکنون پر از تمجیدهایی از یک ماده شیمیایی مایع موسوم به «متیلن بلو»(methylene blue) است، اما این ماده واقعاً چقدر موثر است؟
به گزارش دانشگاه فارسی به نقل از ایسنا، «متیلن بلو» در ۵ یا ۱۰ سال قبل به عنوان یک عامل «نوتروپیک»(nootropic) مورد توجه قرار گرفته است. فروشندگان ادعا می کنند که این ماده، انرژی مغز را بیشتر می کند، حافظه را بهبود می بخشد، تمرکز را تقویت می کند، مه مغزی را از بین می برد و بسیاری مزایای دیگر دارد.
به نقل از ساینس آلرت، «لورن هافست»(Lorne Hofseth) پروفسور مطالعات دانشکده داروسازی در «دانشگاه کارولینای جنوبی»(South Carolina)، مطالعه ای در ارتباط با اینکه رنگ ها چه طور بر سلامت انسان تأثیر می گذارند، انجام می دهد. به گفته ی ایشان، ادعاها درباره ی «متیلن بلو» جذاب است و آسان است که به وعده های آن اعتماد نماییم، اما تا به امروز، شواهدی که از مزایای سلامتی آن حمایت کند، خیلی کم است و استفاده از این ماده خارج از حوزه پزشکی خطرات جدی دارد.
متیلن بلو چیست؟
«متیلن بلو» یک رنگ مصنوعی است که بصورت یک پودر سبز تیره وجود دارد و هنگام حل شدن در آب، رنگ آبی پررنگی به خود می گیرد. دانشمندان معتقدند که خیلی از رنگ های مصنوعی که به شکل گسترده در غذاها و داروها استفاده می شوند، می توانند واکنش های ایمنی مضر در بدن ایجاد کنند، اما بر خلاف رنگ های غذایی رایج، «متیلن بلو» از نفت خام حاصل نمی شود و از خانواده ای متفاوت از رنگ ها به دست می آید که به عنوان رنگ های مضر برای سلامتی شناخته نمی شوند.
پزشک آلمانی «پاول ارلیخ»(Paul Ehrlich) کاربرد آنرا برای رنگ آمیزی بافت های بیولوژیکی و کشتن انگل مالاریا کشف کرد و بدین سبب این ماده یکی از اولین داروهای مصنوعی است که در پزشکی استفاده شده است. این ماده شیمیایی به عنوان درمانی برای مالاریا به شکل گسترده ای مورد استفاده قرار نگرفت، برای اینکه از نظر اثر قسمتی از درمان استاندارد آن زمان بهتر نبود، اما در دهه ۱۹۳۰، این رنگ کاربرد جدیدی در تست ایمنی شیر خام یا غیر پاستوریزه پیدا کرد. این تست ایمنی حال بطور عمده منسوخ شده است. با این وجود، این تست به خاطر قدرت شیمیایی فوق العاده «متیلن بلو» ممکن بود.
همین قدرت شیمیایی منجر به کاربرد «متیلن بلو» در بعضی از حوزه های پزشکی می شود. پزشکان از آن برای درمان اختلال خونی نادر موسوم به «مت هموگلوبینمی»(methemoglobinemia) استفاده می نمایند. این ماده با انتقال الکترون، عملکرد هموگلوبین را بازمی گرداند. پزشکان همین طور گاهی از «متیلن بلو» برای درمان اثرات مسمومیت با کربن منوکسید یا مسمومیت های ناشی از داروهایی مانند شیمی درمانی استفاده می نمایند.
متیلن بلو چه طور بر مغز تأثیر می گذارد؟
«متیلن بلو» می تواند از مانع حفاظتی اطراف مغز(سد خونی مغز) عبور کند و وارد آن شود. دانشمندان همین طور دریافته اند که این ماده می تواند از «میتوکندری ها»(mitochondria) که به عنوان موتورهای سلولی توصیف می شوند، محافظت و پشتیبانی کند. این ماده ممکنست به «میتوکندری ها» کمک نماید تا انرژی را جهت استفاده سلول ها تولید کنند. به همین دلیلهای، دانشمندان درحال مطالعه تأثیر «متیلن بلو» بر مغز هستند.
بیشتر آن چه درباره ی تأثیرات این ماده بر مغز تا حالا شناخته شده است، از مطالعات بر روی موش ها و سلول های رشد یافته در ظروف آزمایشگاهی ناشی می شود. مطالعات بر روی جوندگان همین طور نشان داده است که این ماده می تواند از مغز در مقابل لطمه ناشی از ضربه مغزی محافظت کند. با این وجود، هیچ مطالعه ای تا حالا بررسی نکرده است که آیا این ماده می تواند مغز انسان ها را از لطمه مغزی یا سکته مغزی محافظت کند یا خیر.
برخی مطالعات در انسان ها نشان داده است که «متیلن بلو» ممکنست در بعضی مسایل مربوط به مغز مانند کنترل درد و اختلالات اعصاب و روان، مفید باشد. این مطالعات تا حالا کوچک بوده اند و این مساله نشان میدهد که ممکنست در وضعیت خاص، «متیلن بلو» فوایدی نیز داشته باشد.
آیا متیلن بلو بی خطر است؟
«متیلن بلو» در حالت کلی، زمانی که تحت نظارت پزشک مصرف شود، بی خطر است، اما این ماده شیمیایی برخی خطرات جدی نیز دارد و ممکنست با داروهای پرکاربرد تداخل کند. «متیلن بلو» مانع فعالیت مولکولی با نام «مونوآمین اکسیداز»(monoamine oxidase) می شود که وظیفه اش تجزیه «سروتونین»(serotonin) در مغز است. خیلی از داروهای رایج برای درمان اضطراب و افسردگی هدفشان افزایش سطح «سروتونین» است. مصرف این داروها همراه با «متیلن بلو» می تواند منجر به وضعیتی موسوم به «سندرم سروتونین» شود که ممکنست موجب اضطراب، ضربان قلب سریع، سفت شدن عضلات و در موارد شدید، تشنج یا حتی مرگ شود.
مصرف این ماده در افرادی که نقص ژنتیکی نادری دارند، می تواند منجر به تخریب سریع سلول های قرمز خون شود. این ماده در دوزهای بالا، ممکنست فشار خون را بالا ببرد یا موجب مشکلات قلبی شود. همین طور برای زنان حامله یا شیرده هم ناسالم شمرده می شود، برای اینکه ممکنست به جنین یا نوزاد لطمه برساند. در مجموع، دانشمندان به قابلیت های جالب «متیلن بلو» پی برده اند، اما بازهم آزمایش های بزرگ تر و طولانی تر نیاز است تا بدانیم آیا واقعاً این ماده مؤثر است یا خیر.
منبع: دانشگاه فارسی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب