مدیریت حوزه محیط زیست ایران نیازمند ثبات و افراد متخصص است
به گزارش دانشگاه فارسی یک پژوهشگر حوزه تنوع زیستی، اعتقاد دارد مدیریت حفاظت محیط زیست در کشورمان درگیر بی ثباتی است و برای اداره صحیح تر به ثبات مدیریتی و ورود افراد متخصص به حوزه محیط زیست نیاز دارد.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، محمود کرمی بر نقش ثبات مدیریتی و بکارگیری مدیران متخصص بعنوان عوامل بسیار اثرگذار در عرصه زیست محیطی کشور تصریح کرد و عنوان کرد: چند دهه است که حوزه محیط زیست کشور از ثبات مدیریتی لازم برخوردار نبوده است و افرادی در بخش های مدیریتی این حوزه وارد شده اند که از تجربه و تخصص لازم برخوردار نبودند که این موارد عاملی بسیار مهم در تخریب محیط زیست و حوزه تنوع زیستی به حساب می آید.
منابع زیستی و ژنتیکی بخشی از تنوع زیستی محسوب می شوند. تنوع زیستی عبارت است از تمام سطوح حیات که در طول سالهای متمادی تکامل یافته و در نهایت منجر به شکل گیری اکوسیستم شده است و به صورت کلی تنوع زیستی شامل ژن، گونه و اکوسیستم می شود.
طبق گزارش ها بیشتر از ۲ میلیون گونه گیاهی و جانوری در دنیا شناسایی شده و سهم ایران در این بین حدود ۴۳ هزار گونه است و البته آمارهای متفاوتی از تعداد کل گونه های گیاهی و جانوری در دنیا وجود دارد و حتی ارزیابی شده است که میلیاردها گونه مختلف روی کره زمین وجود دارند.
دوازدهم اسفندماه ۱۴۰۰ بود که سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه، هزار و ۲۳ گونه مهره دار در کشور به ثبت رسیده است، اخطار داد: از این تعداد حدود ۱۵۱ گونه در لیست سرخ اتحادیه بین المللی محافظت از طبیعت بعنوان گونه های در معرض خطر انقراض ثبت شده اند.
رضا فرجی که به مناسبت روز سوم مارس (۱۲ اسفند)، روز تصویب کنوانسیون منع تجارت گونه های نادر گیاهی و جانوری (CITES) و روز جهانی حیات وحش با ایرنا صحبت می کرد، این را هم اظهار داشت که برای ۲۰ گونه جانوری که باید بیشتر به آنها توجه گردد، برنامه عمل تهیه شده است و بر همین مبنا برای برخی از این گونه های جانوری همچون خرس سیاه، گوزن زرد ایرانی، پلنگ و میش از سال ۱۳۹۶ برنامه عمل تدوین شده و در حال اجرا می باشد.
به گفته وی برای حدود ۱۱ گونه مانند گورخر، اردک سرسفید، شوکا و افعی لطیف هم برنامه عمل تدوین و نهایی شده و از سال ۱۴۰۱ اجرایی می شود، همینطور برای هفت گونه دیگر مانند مرال، انواع خفاش ها، کاراکال، کفتار و سمندر کردستانی هم تدوین برنامه عمل پیشبینی شده که در سال ۱۴۰۱ تهیه و بعد از آن اجرایی می شود که البته فعلاً در مرحله نهایی تحقیقات و بررسی قرار دارد.
حوزه تنوع زیستی در کشورمان سال هاست که با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم می کند. دکتر محمود کرمی متخصص محیط زیست با گرایش تنوع زیستی، فارغ التحصیل حیات وحش و زیست شناسی شیلات از دانشگاه ایالتی کلرادو، استاد سابق پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و دارای نشان درجه یک پژوهش سال ۱۳۹۵ این مشکلات را بیشتر ناشی از سوء مدیریت می داند.
کرمی که با خبرنگار علم و آموزش ایرنا گفت و گو می کرد در پاسخ به این سؤال که مشکل اصلی حوزه تنوع زیستی در کشورمان چیست، عنوان کرد: تصور می کنم آنچه که در ایران سبب نابودی بخشی از تنوع زیستی شده، سوءمدیریت بوده و تمام مسائل پیش آمده ناشی از این مشکل است.
وی اضافه کرد: در دنیا برای حفظ تنوع زیستی عزم جدی وجود ندارد و تحقیقات مبین آن است که تعداد گونه هایی که بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۶۵ یعنی تنها در ۶۵ سال از دست می دهیم، از ۶۵ میلیون سال قبل بیشتر خواهد بود.
کرمی با بیان اینکه، تعداد گونه های جانوری روی زمین بین سه تا ۱۰۰ میلیون گونه ارزیابی شده است، اضافه کرد: البته هنوز تعداد زیادی از گونه ها ناشناخته هستند و گونه های گیاهی در خشکی هم حدود ۴۰۰ هزار گونه تخمین زده شده که پیشبینی می شود ۱۵ درصد دیگر هنوز ناشناخته باشند.
استاد سابق دانشگاه تهران با بیان اینکه، پستانداران از بیشترین گستردگی و تنوع در میان تمام گروههای جانوری برخوردار می باشند، اضافه کرد: آنها در اکثر زیستگاه ها و تمام قاره های جهان زندگی می کنند که تا اندازه ای در ارتباط با خونگرم بودن آنها است و خونگرم بودن به پستانداران اجازه زیست در محیط های بسیار سرد مانند دریاهای مناطق قطبی را می دهد.
کرمی با بیان اینکه، پستانداران در دنیا متشکل از ۲۸ راسته و پنج هزار و ۴۱۶ گونه هستند، خاطرنشان کرد: در ایران نزدیک به ۷/۳ درصد از پستانداران دنیا، یعنی حدود ۲۰۰ گونه شناسایی شده است که در ۳۷ خانواده و ۱۰ راسته جای دارند. بیشترین تعداد گونه های پستانداران، متعلق به راسته جوندگان و کمترین تعداد گونه متعلق به راسته فردسمان و گاوهای دریایی است.
این پژوهشگر افزود: بعد از جوندگان، راسته خفاش ها بیشترین تعداد و پس از تک سم سانان و گاوهای دریایی، راسته خرگوش ها کمترین تعداد گونه را در خود جای داده است.
وی با بیان اینکه، از بین رفتن تنوع زیستی در ایران نتایج بسیاری به همراه خواهد داشت که یکی از این اثرات تغییر اقلیم است، تصریح کرد: در طول تاریخ حداقل پنج انقراض بزرگ تنوع زیستی در دنیا اتفاق افتاده است که هر یک به شکلی با تغییر اقلیم سروکار داشتند و الان هم در آستانه انقراض ششم قرار داریم.
پژوهشگر حوزه تنوع زیستی در ادامه عنوان کرد: در صورت افزایش یک درجه ای دمای آب هم حدود سه میلیون تن صید شیلاتی کاهش خواهد یافت و گربه سانان مانند ببر و شیر و یوزپلنگ از بین خواهند رفت، ضمن این که خرس ها و گرگ ها هم از وضعیت مناسب برخوردار نیستند.
استاد بازنشسته دانشگاه تهران در مورد فواید تنوع زیستی با بیان اینکه، این فواید به سه فاکتور کارکردی، مصرفی و غیرمصرفی تقسیم بندی می شود، توضیح داد: فایده کارکردی تنوع زیستی مانند مهار سیل، گرده افشانی، تنظیم اقلیم، چرخش آب و عناصر، تجزیه پسماندها، مهار بیماری و آفات می شود، جنبه مصرفی هم یک منبع غذا، علوفه، گیاهان دارویی و فرآورده های آن است و فواید غیرمصرفی تنوع زیستی هم در ارتباط با سلامت فیزیک و روان و گردشگری و تفرج است.
مشکلات معیشتی از علل صدمه زا به تنوع زیستی ایران
متخصص محیط زیست مشکلات اقتصادی و معیشتی یکی از علل موثر و صدمه زا به تنوع زیستی در ایران بوده است، خاطرنشان کرد: آمارهای موجود نشان داده است که هرچه اوضاع اقتصادی بدتر شود، شکار غیرقانونی و بی رویه هم افزایش خواهد یافت.
کرمی اضافه کرد: بر مبنای پژوهش های انجام شده اخیر توسط دانشگاه ها، در بعضی مناطق کشور علاوه بر شکار کل، بز، میش، آهو و گوزن در زیستگاه ها، حتی نوعی جوجه تیغی (تشی) را هم شکار و مصرف می کنند.
تشی ها جوندگان بزرگ از گونه جوجه تیغی ها هستند که بخش های زیادی از سطح بدن آنها برای محافظت از گزند حیوانات شکارچی، پوشیده از خارهایی تیز و بلند است.
وی در ادامه عامل خشکسالی را هم یکی از عوامل تشدیدکننده و صدمه زا به تنوع زیستی ایران عنوان نمود و عنوان کرد: البته این مسئله کار مدیریتی را سخت تر می کند.
کرمی در ادامه همینطور نقش افزایش جمعیت انسانی را در صدمه به تنوع زیستی مهم خواند و اظهار داشت: جمعیتی که رو به افزایش است بطور حتم نیازمند غذا، مسکن و جاده است و این روند رشد جمعیتی مشکلات زیادی در حوزه تنوع زیستی بوجود می آورد.
پژوهشگر حوزه تنوع زیستی، تخریب زیستگاه ها، افزایش سرانه مصرف، قطع ارتباط زیستگاه ها، افزایش آلاینده ها، خشک شدن رودخانه ها و تالاب ها، وجود گونه های بیگانه و انواع بیماری ها را از دیگر عوامل صدمه زا به تنوع زیستی برشمرد.
وی ضمن اشاره به سهم هر کدام از این عوامل در انقراض گونه های زیستی اظهارکرد: سهم خشکسالی و افزایش دما در انقراض به میزانی است که تا سال ۲۰۵۰ تخمین زده شده که ۵۰ درصد جمعیت هشت هزار و ۷۵۰ گونه ای پرندگان از بین خواهند رفت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب